Hoe stap je uit de strijd als je zelf het idee hebt dat alleen de ander de strijd veroorzaakt?
Afgelopen periode was het volop in het nieuws. De aanpak complexe scheidingen kost miljoenen aan jeugdzorg geld.
De praktijk
Op dit moment begeleid ik een vader die zich machteloos voelt in de huidige situatie. Hij zit al twee jaar in een strijd met zijn ex-partner en de hulpverlening… tot onder toezichtstelling van de kinderen (OTS) en drie rechtszaken aan toe. Alle gesprekken met de hulpverlening en opgelegde maatregelen hebben de situatie er niet beter op gemaakt. Met de juridische strijd heeft hij niets bereikt.
Maar wat wil hij dan bereiken? Hij wil rust in de situatie. Hij wil het beste voor zijn kinderen. Hij wil vooral een goede vader voor zijn kinderen zijn, maar dat wordt hem nu ontnomen vindt hij. De communicatie met moeder verloopt slecht, mailwisselingen belanden snel in verwijten over en weer. En hij ervaart dat moeder er alles aan doet om hem buiten spel te zetten. Maar is dat ook zo? Wil moeder niet ook gewoon een goede moeder zijn en wil zij niet het beste voor de kinderen?
Rug tegen de muur
In mijn praktijk spreek ik vaak ouders die ervaren met de rug tegen de muur te staan. Veel gezinnen hebben te maken met de Jeugdbescherming, het komt ook regelmatig voor dat Veilig Thuis in beeld is. Het kan ook zijn dat er sprake is van een onderzoek van de Raad van Kinderbescherming. Soms is er sprake van OTS, soms is het gezag (tijdelijk) afgenomen en bijna altijd is er sprake (geweest) van een juridische strijd. Deze ouders zitten vaak jarenlang in trajecten met de hulpverlening.
Hoge kosten voor gemeenten
Wanneer de jeugdbescherming er niet in slaagt er met de ouders uit te komen, kan deze OTS (meermaals) worden verlengd, waardoor de kosten voor gemeenten verder oplopen. Volgens Jeugdzorg Nederland speelt in 60 procent van de zaken waar een OTS is uitgesproken, een complexe scheiding een rol.
Follow the Money en Pointer volgden ruim anderhalf jaar vijf ouders die in een complexe scheiding verwikkeld zijn en daardoor hun kinderen nauwelijks zien. Uit hun dossiers blijkt dat de jeugdbescherming er niet in slaagt om tot een oplossing te komen. In één van de gezinnen liep de rekening voor 5 jaar jeugdbescherming uiteindelijk op tot ruim 253.000 euro. De ouders in kwestie zeggen weinig hulp van de jeugdbescherming te hebben gekregen; soms zagen ze maandenlang niemand.
Terug naar het praktijkvoorbeeld
In mijn coachpraktijk hanteer ik het uitgangspunt dat de intentie van beide ouders goed is. Dat geldt dus zowel voor vader als voor moeder. Maar hoe komt het dat beide ouders uit dit voorbeeld nog steeds in een strijd verwikkeld zijn?
Mijn ervaring is dat het hele systeem waarin de ouders zitten die strijd in stand houdt. Het is belangrijk dat de ouders individueel een spiegel voorgehouden krijgen en dat ze leren hoe het anders kan. In dit voorbeeld wilde vader heel graag een betere situatie creëren en heeft hij uiteindelijk de stap naar mij gemaakt. Hij zag het allemaal echt niet meer zitten en wist niet wat hij nu nog moest doen.
Iedereen heeft zijn eigen bijzondere manier om dagelijks problemen onder ogen te zien en op te lossen. Ik leer mensen dat hun eigen manier van denken niet de enige manier is en dat sommige benaderingen van problemen een andere manier van denken vereisen. Hiervoor maak ik gebruik van de kennis die ik heb van denkpatronen. Dit geeft hele mooi inzichten in je eigen denkproces en je ziet ook waar jouw valkuilen zitten. Mijn klanten ervaren die echt als cadeautje!
Tijdens het coachtraject hebben vader en ik samen goed gekeken naar de ontstane situatie. Daarbij hebben we vooral gekeken naar zijn eigen rol in het geheel. We hebben een verdieping gemaakt op zijn emoties/gevoelens. Hij heeft geleerd hoe hij zijn emoties onder controle kan krijgen en houden. Vervolgens hebben we aan de hand van praktijkvoorbeelden van de afgelopen periode gekeken naar wat er in de communicatie gebeurt.
Emoties
Want op welke wijze bepalen (negatieve) emoties de boodschap in onze communicatie?
Als je met elkaar communiceert is:
- 7 % verbaal met woorden;
- 38 % door middel van intonatie (de manier waarop iets gezegd wordt);
- 55 % lichaamstaal (houding en uitdrukking).
Het gaat er dus niet zozeer om wat je zegt, maar hoe je het zegt en met welke uitstraling of intentie, dit bepaalt de gedachten en gevoelens van de ontvanger.
En wat gebeurt er als emoties te veel de boodschap bepalen in communicatie?
- Je hoort en begrijpt niet goed wat de ander zegt;
- Je projecteert jouw eigen gevoel op de boodschap van de ander;
- Je emoties beïnvloeden je waarneming (de bril waardoor je naar de ander kijkt);
- Emoties zijn besmettelijk en roepen op tot vechten, vluchten of bevriezen.
Eye-opener
Vader heeft inzicht gekregen dat zijn emoties zeer bepalend zijn voor de boodschap van zijn communicatie. Het is een actie-reactie patroon wat daarbij ontstaat. Daar waar hij dacht dat het vooral moeder was die voor strijd zorgde heeft hij nu gezien dat hij daarin minimaal een gelijke rol in heeft. Sterker nog, ik heb hem laten zien dat de reactie van moeder een gevolg is van zijn opmerkingen die hij ervoor heeft gemaakt. Iets wat hij echt totaal niet in de gaten had. En dat is ook logisch.
Als je vol negatieve gevoelens over de ander en over de situatie zit heb je niet in de gaten wat het effect van jouw gedrag is. Vaak wordt alleen gekeken naar het gedrag. En dat gedrag wordt vaak ook veroordeeld. Maar gedrag is een gevolg en niet een oorzaak. Het is dus belangrijk om de oorzaak aan te pakken.
Het was best confronterend voor hem om dat in te zien, maar het heeft wel voor een serieuze opening naar een betere situatie gezorgd. Hij ervaart nu dat moeder ook echt het beste voor de kinderen wil en positief meebeweegt. Hij heeft nu eindelijk zijn rol in het geheel gezien en wil nu verder leren hoe hij het anders kan gaan aanpakken.
Vader gaf aan eindelijk positieve stappen te maken, iets wat hij de afgelopen twee jaar niet heeft ervaren. Hij ervaart het nu als een kracht dat hij, naast de verplichte hulplening, individuele hulp heeft ingeschakeld.
Oplossing
De oplossing voor een betere toekomst ligt dus niet alleen bij de hulpverlening of bij de andere ouder, maar vooral bij vader zelf. En daar is hij zich nu zeer van bewust.
Ik gun meer ouders die in dergelijke situatie zitten een persoonlijke verdieping bij een daarvoor goede opgeleide en ervaren coach/specialist. De combinatie van de vrijwillige en/of verplichte hulpverlening vanuit de overheid en persoonlijke begeleiding van een goede coach/specialist kan het hele systeem waarin de kinderen zitten echt helpen naar een betere toekomst. En uiteindelijk zal dat ook een positief effect hebben op de totale kosten die worden gemaakt.
Het is juist een kracht om hulp in te schakelen. En daarnaast is het nooit te laat om hulp in te schakelen. Maar hoe eerder de juiste hulp wordt ingeschakeld, des te groter de kans dat jarenlange strijd en escalaties worden voorkomen. En dat de kinderen niet mee scheiden, maar vooral kind kunnen zijn.
